Atelier Artenzo (NL)
Niels Broszat (DE/NL)
Pavèl van Houten (NL)
Claudy Jongstra (NL)
Jorn van Leeuwen (NL)
Marc Mulders (NL)
Olphaert den Otter (NL)
Josine Timmer (NL)
Reinoud van Vught (NL)
Het blauw van de sluier en het vergezicht; de nevel die over de akkers ligt als een scheidslijn tussen aarde en hemel, tussen realiteit en verbeelding. Blauw fluistert, blauw heelt, het is een vacuüm, en toch ook aanraakbaar. Marc Mulders
De tentoonstelling Maria Hemels Blauw is samengesteld door Marc Mulders in samenwerking met PARK en de stichting Gilde van Onze Lieve Vrouw ter Nood. De aanleiding is het 50-jarig bestaan van de kapel Onze Lieve Vrouwe ter Nood in Tilburg.
In dat verband organiseert de stichting ook nog andere activiteiten. In het Duvelhok worden de geschiedenis en moderne traditie van de Maria-verering in Tilburg belicht onder de titel 'Maria op handen gedragen'.
De opening wordt verricht op zaterdag 4 oktober 16.00 uur door Commissaris van de Koning Wim van de Donk.
Marc Mulders over de tentoonstelling:
In 2014 is het 50 jaar geleden dat de kapel voor Onze Lieve Vrouw ter Nood werd opgericht. Een moderne kapel in de binnenstad, van de hand van de Tilburgse architect Jos Schijvens. Dat feit is aanleiding voor twee tentoonstellingen, geflankeerd door meerdere activiteiten, die tot doel hebben om de rol en betekenis van Maria in de huidige cultuur – die in Tilburg in het bijzonder - te belichten, dan wel te onderzoeken. Op uitnodiging van de Universiteit van Tilburg en PARK Platform for Visual Arts, stelde ik de expositie MARIA HEMELS BLAUW samen.
Voor MARIA HEMELS BLAUW heb ik zeven kunstenaars en Atelier Artenzo uitgenodigd om de expositiezaal, die oogt als een kapelruimte, te bekleden met verschillende kunstwerken die a.h.w. een ‘gesamtkunstwerk’ vormen rondom de herinnering aan en de verering van Maria. Voor sommigen is het louter een herinnering, voor anderen nog steeds een verering, beide condities komen in beeld in deze expositie. Want wie herinnert zich niet het hemelsblauw van de mantel van Maria in alle prachtige schilderijen in de Renaissance en de Barok. Wie heeft niet ‘rondgedwaald’ in de ruimten waar Maria zich bevindt in deze schilderijen; de stal, het prieel, de binnentuin en het uitspansel. En wat een bijzondere decorstukken zijn er niet rondom Maria geschilderd, zoals het baldakijn, de rozenhaag; een stralenkrans, alles om Maria te duiden, te beschermen, te eren. Een aantal werken in deze expositie herinneren dan ook in hun monumentaal karakter maar tegelijkertijd verfijnde detaillering, aan dit decorum ter ere van Maria.
Als een groots baldakijn hangen daar de tapisserieën van Claudy Jongstra en Reinoud van Vught, die door hun schilderachtige omgang met draad en vilt en hun blauwzilveren toets een taal spreken van aanraakbaarheid en omhelzing. De monumentale tekeningen van Josine Timmer en Jorn van Leeuwen lijken wel een echo van een verfijnd dooraderd marmer, of van een fijnmazige rozenhaag. Het getuigt ook van ‘monnikenwerk’, om met het kleine, het nietige, een stip, een korte streep, zo zorgzaam te bouwen aan zulk een groot krachtenveld, ja ‘aura’, op papier.
Een ander decorum is mijn ‘Roosvenster in Hemels blauw’ wat spiegelt aan de muur als een blauw Hemelgewelf. (Blauw tekent Maria als Koningin van de Hemel. Zij draagt dan een blauwe mantel en dit beeld is ontsproten uit de Apokalyps (12:1) ‘Een vrouw met de zon bekleed, met de maan onder haar voeten en een krans van 12 sterren op haar hoofd’ ) En temidden van deze monumentale werken is een kleed ‘losgezongen’ van de rest, weg van de beschutting van de muur, kwetsbaar in het midden van de zaal, lijkt het oversized kazuifel van Niels Broszat, prachtig betekend en gedecoreerd, een poging tot herstel van de intrinsieke en liturgische waarde die wij voorheen toedichten aan allerlei versieringen t.b.v. de Liturgie.
Verder zijn er werken in de expositie die of de aanwezigheid of afwezigheid van Maria in het hier en nu in kaart brengen. Voor de schilders van Atelier Artenzo maakte ik in de loop der jaren meerdere stillevens, waaronder enkele met bloemen rondom gipsen Mariabeelden. Hier raakt de volksdevotie de vrije kunsten; de schilders van Artenzo hebben ontroerende Maria-taferelen geschilderd. Niels Broszat creëert nieuwe, mystiek geladen, rijmwerken. Gebruikmakend van de traditionele katholieke beeldtaal lijken er ‘seances’ opgetekend in potlood en verf. De afwezigheid van Maria is voelbaar in de twee schilderijen van Olphaert den Otter. Haar beeltenis is niet als ‘actrice’ in het stuk aanwezig, maar het toneel is wel om haar heen gebouwd door de schilder... Pavèl van Houten herschept een ritueel rondom Maria, laat haar voorgaan in een présence, ja een performance waarin wij de toeschouwer, worden uitgenodigd Maria aan te raken. En zo is dit werk de slotzin van deze expositie, en tegelijkertijd de openingsregel van het gedicht wat religie vermag te zijn, een vrijplaats voor ontmoeting met de ander en een oefening in de onbaatzuchtige naastenliefde.
20.09.14 Oostelbeers
